Οἱ σπουδαιότεροι πρῶτοι πολιτισμοί ἦταν ὁ Μινωϊκός καί ὁ Μυκηναϊκός πολιτισμός. Ὁ ἕνας ἐπιδρᾶ στόν ἄλλο, ἀλλ' ὁ καθένας τους παρουσιάζει ἰδία φυσιογνωμία. Ὡστόσο, τό πιό ἀξιόλογο ἔργο τοῦ 9ου– 8ου αἰῶνα. π.Χ. εἶναι τά δύο μεγάλα ἔπη τοῦ Ὁμήρου, δηλαδή ἡ Ἰλιάδα μέ 15693 στίχους καί ἡ Ὀδύσσεια μέ 12110 στίχους. Στήν Ἰλιάδα κεντρικό θέμα εἶναι ἡ μῆνις τοῦ ἥρωος Ἀχιλλέως κατά τοῦ στρατηγοῦ Ἀγαμέμνονος. Στήν Ὀδύσσεια εἶναι ὁ νόστος, δηλαδή ἡ ἐπιστροφή τῶν ἡρώων τοῦ Τρωικοῦ πολέμου καί μάλιστα τοῦ βασιλιά Ὀδυσσέα στήν Ἰθάκη, τήν πατρίδα του. Τά Ὁμηρικά ἔπη δέν εἶναι μόνον ἐξιστόρηση πολεμικῶν γεγονότων ἀλλά καί ἡ πλοκή ὅλης τῆς θρησκευτικῆς, οἰκογενειακῆς, κοινωνικῆς καί οἰκονομικῆς καταστάσεως τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς. Πρόκειται καί γιά ἕνα ἠθογραφικό ἀνάγνωσμα. Σ' αὐτά ἐμφανίζονται ὁ Ἀγαμέμνων βασιλεύς Μυκηνῶν, ὁ Μενέλαος, βασιλεύς Σπάρτης, ὁ ἡμίθεος Ἀχιλλεύς, ὁ φίλος του Πάτροκλος, ὁ πολυμήχανος βασιλεύς τῆς Ἰθάκης Ὀδυσσεύς, ὁ βασιλεύς τοῦ Ἄργους Διομήδης, ὁ Αἴας ὁ Τελαμώνιος, ὁ μυθικός βασιλεύς τῆς Σαλαμῖνος, ὁ Ἰδομεντώς, ὁ βασιλεύς τῆς Κρήτης, ὁ γέρων Πρίαμος, ὁ βασιλεύς τῆς Τροίας, ὁ υἱός του Ἕκτωρ, ὁ δευτερότοκος υἱός τοῦ Πριάμου, ὁ Πάρις, ὁ Αἰνείας, ὁ Ἕλενος, ὁ Σαρπηδών κἄ. Ὅλοι αὐτοί οἱ ἥρωες εἶχαν τό ἀνθρώπινον, δηλαδή ἀρετές καί κακίες, εὐσέβεια καί ἀσέβεια.
*
Νομοθέτες τῶν χρόνων ἐκείνων ἦσαν: ὁ Πιττακός στή Μυτιλήνη, ὁ Ζάλευκος στούς Λουκρούς στή Κάτω Ἰταλία, ὁ Ἀρίσταρχος στήν Ἔφεσο, ὁ Χαρώνιος στή Κρήτη, ὁ Λυκοῦργος στή Σπάρτη, ὁ Δράκων καί ὁ Σόλων στήν Ἀθήνα. Ὑπῆρχαν ἀκόμη καί οἱ σοφοί. Οἱ γνωστότεροι ἦταν: ὁ Θαλῆς ὁ Μιλήσιος, ὁ Πιττακός ὁ Μυτιληναίος, ὁ Βίας ὁ Πριηνεύς, ὁ Κλεόβουλος ὁ Ρόδιος, ὁ Σόλων ὁ Ἀθηναῖος, ὁ Περίανδρος ὁ Κορίνθιος καί ὁ Χίλων ὁ Λακεδαιμόνιος. Εἶναι οἱ λεγόμενοι «ἑπτά σοφοί τῆς ἀρχαιότητος».
*
Μετά τά ἡρωϊκά ἔπη ἔχουμε τήν διδαχή. Σπουδαῖος ἐκπρόσωπος εἶναι ὁ Ἡσίοδος, ὁ ὁποῖος συνέθεσε ποιήματα μέ τόν τίτλον «Ἔργα καί Ἡμέραι» καί τήν «Θεογονία». Στή ποίηση ἐμφανίζονται οἱ: Καλλίνος ὁ Ἐφέσιος, ὁ Τυρταίος, ὁ Φωκυλίδης, ὁ Θέογνος ὁ Μεγαρεύς, ὁ Ἀρχίλοχος ὁ Πάριος, ὁ Σιμωνίδης ὁ Ἀμοργίνος, ὁ Ἀλκαίος, ἡ Σαπφώ, ἡ Ἥριννα, ὁ Ἀνακρέων, ὁ Ἀρίων, ὁ λυρικός ποιητής Ἴβυκος. Περίφημος ἐπιγραμματικός ἦταν ὁ Σιμωνίδης, ὁ Βακχυλίδης καί σπουδαῖος βέβαια στιχουργός καί ὑμνωδός ὁ Πίνδαρος ὁ Θηβαῖος, ὁ ὁποῖος καί ἔγραψε ὕμνους στούς νικητές τῶν Πανελληνίων ἀγώνων καί στή δόξα τῆς Ἀθήνας.
Φιλόσοφοι ἦσαν: οἱ Θαλῆς, Ἀναξίμανδρος καί Ἀναξιμένης οἱ Μιλήσιοι, ὁ Πυθαγόρας ὁ Σάμιος, ὁ Ἡράκλειτος ὁ Ἐφέσιος, ὁ Ξενοφάνης ὁ Κολοφώνιος.
Τέλος, κατά τόν 5ον π.Χ. αἰῶνα ἔχουμε τήν ἀκμή τῶν ἑλληνικῶν γραμμάτων. Ἀξιοσημείωτοι φιλόσοφοι ἦταν: ὁ Παρμενίδης ὁ Ἐλεάτης, ὁ Ἐμπεδοκλῆς ὁ Ἀκραγαντῖνος, ὁ Ἀναξαγόρας ὁ Κλαζομένιος, ὁ Δημόκριτος ὁ Ἀβδηρίτης. Οἱ σοφιστές: Πρωταγόρας, Γοργίας, Πρόδικος, Ἱππίας καί οἱ μέγιστοι ὅλων τῶν αἰώνων φιλόσοφοι Σωκράτης, Πλάτων καί Ἀριστοτέλης. Ἔπειτα μνημονεύουμε τούς κλασσικούς ποιητές Αἰσχύλο, Σοφοκλῆ, Εὐριπίδη, Ἀριστοφάνη μέ τίς κωμωδίες καί τραγωδίες τους, ὡς ἐπίσης τόν πατέρα τῆς ἱστοριογραφίας Ἡρόδοτο καί τούς Θουκιδίδη καί Ξενοφῶντα. Μνημονεύουμε τούς ρήτορες, τόν Ἀντιφῶντα, Λυσία, Ἱσοκράτη, Δημοσθένη, Ὑπερείδη, Αἰσχίνη κἄ. Καί τέλος ἀναφέρουμε τούς κυνικούς φιλοσόφους Ἀντισθένη, Διογένη, Ἐπίκουρο κἄ.