Εἰς τάς παρυφάς Ἀθηναϊκοῦ προαστίου καί γειτνίασιν μέ παρακείμενον ἀλσύλλιον εὑρίσκεται οἰκίσκος ταπεινός μέ μόνιμον ἒνοικόν του γηραιάν γυναῖκα, διάγουσαν ἢδη τήν ὀγδόην δεκαετία τῆς ταλαιπώρου ζωῆς της. Παρῆλθε τέταρτον αἰῶνος σχεδόν, ἀφ’ ὃτου ὁ σύζυγος της ἐμακάρισεν. Στερουμένη τέκνων καί λοιπῶν συγγενῶν διανύει τόν δόλιχον τῆς ἐπιγείου βιοτῆς μόνη, χωρίς νά βαρυγκομᾶ, ὡς <<στρουθίον μονάζον ἐπί δώματος>>.
Ὃσον αἱ δυνάμεις της ἐπέτρεπον ἐγίνετο κάτοχος τοῦ ἐπιουσίου προσφέρουσα ἐκδουλεύσεις εἰς γείτονας, ἐκτιμωμένη διά τό καλοκάγαθον, τήν ἐπιμελῆ ἐργασίαν, τήν εὐγένειαν καί πρό παντός τόν καλόν της λόγον, τόν ὁποῖον προσέφερε χωρίς φειδώ ἐσώψυχον πρός πάντας. Τώρα, ὃτε ἐκόντεψαν τά πόδια της, ὃπως λέγει δικαιολογοῦσα τήν δυσκολία τῶν κινήσεών της, ἐστερημένη συντάξεως ἢ ἄλλης μονίμου ἀρωγῆς, ἐπιβιώνει χάρις εἰς τήν στοργήν φιλευσπλάγχνων γειτόνων της καί κυρίως ἀπό τήν μόνιμον ἀντίληψιν τῆς μητρός Ἐκκλησίας.
Εἰς τήν Ἐκκλησίαν δέν κατέφυγεν ὃτε εὑρέθη εἰς τήν ἀνάγκην. Ἦτο πάντοτε φιλακόλουθος. Εἰς τήν πίστιν ἐστήριζε τήν ἐλπίδα της, καί, ὃπως συμβαίνει πάντοτε, <<ἡ ἐλπίς οὐ καταισχύνει>>. Ἂλλωστε μέ τόν ναόν καί τούς προσάγοντας τῷ Κυρίῳ θυσίαν αἰνέσεως καί λατρείαν εὐάρεστον ἱερεῖς συνεδέετο καί κατά τρόπον ἐμπράγματον. Συνήθιζε πάντοτε καί ἀπό τήν ἐποχήν τῶν καλῶν ἡμερῶν νά παρασκευάζη πρόσφορα, λειτουργιές, ὃπως τά ὠνόμαζε, καί ἐπιμελῶς νά τά φέρη εἰς τόν ναόν μέ τήν πρώτην καμπάναν.
Ἡ παρασκευή τῆς προσφορᾶς διά τήν κυρίαν Μαρίαν – αὐτό εἶναι τό ὄνομά της – ἦτο ὁλόκληρος ἱεροτελεστία. Τήν ἐγνώρισεν ἀπό τήν μάμμην της, ἡ ὁποία, προκειμένου νά ζυμώση πρόσφορα, ἔστελλε τήν μικράν ἐγγονήν της νά φέρη νερόν καθαρόν ἀπό τήν βρύσιν τοῦ χωρίου των καί τήν συνεβούλευε νά πλένη τήν κούπαν, πρίν γεμίση τήν στάμναν της. Ἀμοιβήν διά τόν κόπον της ἐλάμβανε προσφορίδιον, λειτουργόπουλον, ὃπως τό ἔλεγεν ἡ εὐσεβής γραῖα, τό ὁποῖον κατά τό ψήσιμον ἐτοποθετεῖτο ἀνάμεσα εἰς τά κανονικά πρόσφορα διά τήν συμπλήρωσιν τῶν κενῶν.
Μέ τό καθαρόν νερόν ἀφ’ ἑσπέρας ἀνάπιανε τό προζύμι, ἑλούετο, ἐφόρει καθαρά ἐνδύματα, προκειμένου τήν ἑπόμενην, νά ζυμώση τούς ἂρτους τῆς προσφορᾶς, τελοῦσα ἐν ἐπιγνώσει ὃτι διά τῆς ἐπελεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ μεταβληθείς ἂρτος καί οἶνος ὡς σῶμα καί αἷμα Χριστοῦ μεταδίδεται εἰς τούς πιστούς « εἰς ἂφεσιν ἁμαρτιῶν καί εἰς ζωήν αἰώνιον».
Ἡ κυρία Μαρία, ἀναβιώνουσα εἰς τό μέτρον τοῦ δυνατοῦ τήν τακτικήν τῆς μάμμης της, διετήρησε τήν ὡραίαν συνήθειαν νά παρασκευάζη τά πρόσφορά της, νά προσέρχεται εἰς τόν ἱερόν ναόν μέ εὐλάβειαν, νά παρακολουθῆ τήν θείαν λειτουργίαν μέ κατάνυξιν, ὃπως παιδιόθεν ἔμαθε καί ἐπιστώθη ἀπό τούς εὐλαβεῖς γονεῖς της εἰς τήν ἁλίκτυπον νῆσον τῆς καταγωγῆς της.
Ἀρχιμανδρίτης γνωρίζων ἀπό ἐτῶν τάς συνηθειάς της, τήν ἐπισκεπτόταν κατά τακτά χρονικά διαστήματα στήν πτωχικήν οἰκίαν της. Ἀνοίξασα τήν θύραν ἀπέριττος τήν περιβολήν, γλυκεῖα τήν ἔκφρασιν, μέ πρόσωπον ἱλαρόν καί φωνήν παλλομένην ἀπό συγκίνησιν ὡς ὁμιλοῦσα πρός κληρικόν, τόν ὁποῖον ἔβλεπεν συχνάκις ἠμφιεσμένον μέ ἀπαστράπτουσαν ἱερατικήν στολήν εἰς τήν λειτουργίαν καί ἢκουε τό ἀπ’ ἂμβωνος ἐξόχως βιωματικόν κήρυγμά του, ἠσπάσθη εὐλαβῶς τήν δεξιάν του.
Ὁ σεπτός λευΐτης μέ προσήνειαν ἀνταπέδωκε τόν χαιρετισμόν καί ἐπεδαψίλευσε τήν εὐλογίαν του. Καί ἡ συζήτησις συνεχίσθη μέ οἰκειότητα. Ἦσαν παραμοναί Χριστουγέννων τοῦ σωτηρίου ἔτους 2008. Ὁ ἱερεύς, ἀνελλιπῶς ἔναυλον ἔχων εἰς τήν ἀκοήν του τήν ρῆσιν «ἀσθενής ἢμην καί ἐπεσκέψασθέ με» καί συνεχόμενος ἀπό τήν προσδοκίαν τῆς ἐπικειμένης μεγάλης ἑορτῆς τῆς θείας ἐπιφανείας, διαβεβαίωσε τήν συνομιλήτριάν του ὃτι τά Χριστούγεννα θά τήν ἐπισκεφθῆ καί θά παρακαθήση εἰς τό τραπέζι της.
Ἡ ταπεινή γυναῖκα ἐξεπλάγη ἀπό τήν, ὃλως ἀπροσδόκητον δι’ αὐτήν, αὐθόρμητον πρότασιν τοῦ ἱερέως. Εὑρεθείσα εἰς ἀμηχανίαν ἐπειράθη νά ἀποτρέψη τήν ἐπίσκεψιν, προβαλοῦσα τήν ἀναξιότητά της νά φιλοξενήση, καί μάλιστα ἡμέραν ἐπίσημον, ἕνα τόσον ὑψηλόν δι’ αὐτήν ἐπισκέπτην. Μέ τόν τρόπον της ἐψέλλισε παρηλλαγμένους τούς λόγους τοῦ ἑκατοντάρχου «οὐκ εἰμί ἱκανή, ἳνα ὑπό τήν στέγην μου εἰσέλθης».
Ὁ ἱερεύς, κατά τό σύστημα πραγματοποιῶν ἀναλόγους ἐπισκέψεις, ἐπέμεινεν. Τό πρόσωπον τῆς γηραιᾶς γυναικός αἰθρίασε καί εἰς τά χείλη της διεγράφη μειδίαμα χαρᾶς. Ἦτο ἡ πρώτη φορά μετά παρέλευσιν χρόνου μακροῦ, κατά τήν ὁποίαν θά συνέτρωγε μέ ἄλλον ἄνθρωπον, καί μάλιστα λειτουργόν τοῦ Κυρίου ἐπί τῆς γῆς. Ἂλλωστε ἐγνώριζεν ὡς φιλακόλουθος τό τροπάριον « Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ Ὓψους ὁ Σωτήρ ἡμῶν». Θά ἦτο δι΄ αὐτήν εὐλογία ἡ ἐπίσκεψις τοῦ ἱερέως ἀνήμερα τῶν Χριστουγέννων.
Δέν ἑβράδυνε ὃμως τήν αἰθρίαν νά σκιάση νεφύδριον.
-Πάτερ μου, πώς νά σᾶς φιλοξενήσω τήν ἃγια αὐτή ἡμέρα; Ἐγώ ἡ ἁμαρτωλή τηρῶ τό Ἁγιορείτικο Τυπικό καί δέν τρώγω κρέας∙ θά μαγειρέψω ψάρι.
Τόν ἐνδοιασμόν τῆς ἀγαθῆς γυναικός ὁ ἱερεύς ἐξέλαβεν ὡς πρόσθετον εὐκαιρίαν δι’ ἑορτασμόν τῶν Χριστουγέννων κατά τρόπον περισσότερον πνευματικόν.
- Κυρία Μαρία, νά εἶναι εὐλογημένον∙ θά φάγωμεν ὅ,τι θά ὑπάρχει.
Καί εἰς τόν νοῦν του ἦλθε τό γνωστόν του εἰς τό Γυμνάσιον ὁμηρικόν λόγιον « δόσις ὀλίγη τε φίλη τε».
Καί οἱ δύο ἀνέμενον ἐναγωνίως τήν κυριώνυμον ἡμέραν τῆς τοῦ Χριστοῦ γεννήσεως. Ἡ κυρία Μαρία ἐπιμελῶς ηὐτρέπισε τό πτωχικόν της. Ἒστρωσεν εἰς τό κρεββάτι της τήν καραμελωτήν μαντανίαν, κατάλοιπον ἀπό τήν προῖκαν της, καί εἰς τό τραπεζάκι της τό κεντητόν λινόν της τραπεζομάντηλον.
Εἶχε θέσει εἰς τήν ἀναφθεῖσαν ἑστίαν τῆς κουζίνας φωταερίου πού διέθετεν εὐμεγέθη κατεψυγμένον ἰχθύν. Βρασθέντα ἢδη ἐτοποθέτησεν εἰς πινάκιον, περιβαλλόμενον καλαισθήτως μέ σέλινον, κρόμμυα καί γεώμηλα. Καί καθ’ ὅν χρόνον ἡτοιμάζετο καί ἡ σούπα, ὁ ἐπισκέπτης ἔκρουσε διακριτικῶς τήν θύραν τοῦ οἰκίσκου. Μέ τό ἄνοιγμα της ἐξαφνιάσθη, ἰδοῦσα ἔμπροσθέν της τόν σεβαστόν Ἀρχιμανδρίτην. Ἡ ἔκπληξις της ἦτο μεγάλη καί ἡ συγκίνησίς της βαθεῖα. Ὣστε ἐπραγματοποίησε τήν ὑποσχεσίν του.
Ὁ ἱερωμένος μέ πρόσωπον ἱλαρόν καί οἰκειότητα ἀνεπιτήδευτον ἐχαιρέτισε καί ηὐχήθη προσηκόντως διά τό εὒσημον τῆς ἡμέρας. Τό ἐνδιαίτημα μέ τήν πενιχράν ἐπίπλωσίν του ἀπέπνεεν ὀσμήν εὐωδίας πνευματικῆς, προσιδιάζον μᾶλλον πρός κελλίον μοναχῆς, παρά πρός δωμάτιον γυναικός, ἐν τῷ κόσμῳ οἰκούσης. Τήν προσοχήν τοῦ ἐπισκέπτου ἐφείλκυσεν ἐξ΄ ἀρχῆς τό εἰκονοστάσιον. Τήν ἂχραντον εἰκόνα τῆς Κυρίας Θεοτόκου, κρατούσης περιπαθῶς ἐν ἀγκάλαις αὐτῆς τό παιδίον Ἰησοῦν, ἐδορυφόρουν εἰκόνες ἁγίων, τούς ὁποίους προφανῶς ἰδιαιτέρως ηὐλαβείτω ἡ οἰκοδέσποινα. Τά πρόσωπά των, φωτιζόμενα ἀπό τό τρεμάμενον φῶς τῆς θρυαλλίδος τῆς ἒμπροσθέν των κρεμαμένης κανδήλας, ἀπέπνεον γλυκύτητα ἂφατον.
Ἡ κυρία Μαρία μέ καλαισθησίαν ηὐτρέπισε τήν τράπεζαν, ὁ ἐπισκέπτης, ὑποκλίνας ἐλαφρῶς τήν κεφαλήν, ἐπεκαλέσθη τήν εὐλογίαν τοῦ Κυρίου ἐπί τήν βρῶσιν καί τήν πόσιν τῶν δούλων Του. Ἀνατείνας ἀντίκρυσε τήν φιλοξενοῦσαν δακρύβρεκτον. Εἰς ἐρώτησίν του κατά τρόπον ἀπολύτως διακριτικόν ἒλαβε τήν ἀπάντησιν:
-Κλαίω ἀπό συγκίνηση καί χαρά˙ πρώτη φορά μετά τήν ἐκδημία τοῦ μακαρίτη κάθησε ἄνθρωπος στό τραπέζι μου τέτοια μέρα. Καί τί ἄνθρωπος!
Καί ἐψέλλισε τό τροπάριον «Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ΄ Ὓψους ὁ Σωτήρ ἡμῶν…».
Ὁ ἱερεύς, ἀποκρύπτων τήν συγκίνησίν του καί μέ προσποιητήν ἀφέλειαν, ἳνα φαιδρύνη τήν κατάστασιν, συνέστησε˙
-Μή κλαίης, ευλογημένη˙ τά δάκρυα θά πέσουν εἰς τό φαγητόν.
Τά πινάκια εὑρίσκοντο ἤδη ἐπί τῆς τραπέζης μέ ἀχνίζουσαν τήν σούπαν.
Ἒφαγον καί οἱ δύο καί ηὐφράνθησαν. Ἡ λιτή τράπεζα τῆς πτωχῆς και….. ἀσήμου γυναικός ἀνεδείχθη ξενία δεσποτική. Οἱ σύνδειπνοι, τελοῦντες ὑπό τό κράτος συγκινήσεως λόγῳ τῆς εὐσήμου ἡμέρας, ἠσθάνοντο τόν τεχθέντα Κύριον παρόντα κατά τήν διαβεβαίωσιν Του, «οὗ γάρ εἰσι δύο ἤ τρείς συνηγμένοι εἰς τό ἐμόν ὂνομα, ἐκεῖ εἰμί ἐν μέσῳ αὐτῶν». Καί ὅλως αὐθορμήτως ἐν κατανύξει ψυχῆς καί αἰθρίᾳ προσώπων ἔψαλλον, « Ἡ γέννησίς Σού, Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν…».
Τά Χριστούγεννα τοῦ ἔτους ἐκείνου δι’ ἀμφοτέρους ἀπέβησαν πανευφρόσυνα.