Τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μάνης κ. Χρυσοστόμου Γ΄
Κάθε εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας μας ἐκφράζει τὸν θεῖον καί τὸν ἀνθρώπινον, τὸν ἐγκόσμιον καί τόν ὑπερκόσμιον χαρακτῆρα τῆς Ὀρθοδοξίας μας.
Ἡ εἰκόνα ἔχει σκοπό διδακτικό.
Μ΄ αὐτές, ὁ χριστιανός διευκολύνεται στὴν προσωπική του κοινωνία μὲ τὸν Θεό καί μαθαίνει τὴν χριστιανική διδασκαλεία.
Ἀνέκαθεν δέ οἱ πιστοί ἐξέφραζαν τὴν εὺλάβειά τοὺς πρός τίς ἃγιες εἰκόνες προσκυνοῦντες τό εἰκονιζόμενο καί ὂχι τὸ ξύλο, τὴν ὓλη ἤ τό χρῶμα.
Εἰδικότερα, ἡ εἰκόνα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ στηρίζεται σέ ὃσα ἒγραψαν οἱ Εὐαγγελιστές γιά τό μεγάλο αὺτό γεγονός τῆς ἐλεύσεως τοῦ Χριστού στόν κόσμο γιά τήν σωτηρία μας.
Ἒτσι κεντρικό πρόσωπο τῆς εἰκόνας εἴναι ὁ Νεογέννητος Χριστός. Τό Θεῖο Βρέφος, ξαπλωμένο στή πτωχική φάτνη καί τυλιγμένο μέ λευκά σπάργανα. Αὐτά θυμίζουν τήν ταφή τοῦ Χριστοῦ, τό σάβανο καί τίς κορδέλες. Ἒπειτα μέ τό πάθος Του καί τόν θάνατο ὁ Χριστός νίκησε τόν θάνατο καί τόν διάβολο.
Τό σπήλαιο εἶναι λιτό, συνήθως σκοτεινό πού τό σκοτάδι αὐτό θέλει νά δηλώσει ὃτι ἡ ἀνθρωπότητα μέχρι τήν γέννηση τοῦ Χριστού ἧταν στό σκοτάδι τῆς ἂγνοιας. Μέσα ὃμως στό σκοτάδι αὐτό τοῦ σπηλαίου λάμπει ὁ Ἣλιος τῆς Δικαιοσύνης, ὁ Χριστός, πού ἓρχεται νά φωτίσει μέ τήν ἀλήθεια τήν οἰκουμένη.
Στήν φάτνη ἡ παρουσία δύο ζώων (συνήθως ἓνα βόδι καί ἓνα γαϊδουράκι) βασίζεται στήν προφητεία τοῦ Ἡσαΐα: «ἒγνω βοῦς τόν κτησάμενον καί ὂνος τήν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ, Ἰσραήλ δέ με οὐκ ἒγνω καί ὁ λαός με οὐ συνῆκεν». (Ἡσ. 1, 3)
Μή ἒχοντας βρεῖ θέση ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους καί τίς πολύβουες πολιτεῖες γιατί δέν τόν δέχθηκαν, ὁ Χριστός καταδέχεται, ταπεινά, ἀπλά κενωτικά, νά βρεῖ θέση κοντά στά ἂλογα ζώα, μέσα στή φάτνη.
Κοντά στό θεῖο Βρέφος εἶναι ἡ Μητέρα Του, ἡ Θεοτόκος, ἡ Παναγία. Εἶναι συνήθως ξαπλωμένη ἢ γονατιστή. Ἀποτελεῖ τό δεύτερο βασικό πρόσωπο τῆς Εἰκόνας. Εἶναι ντυμένη στά κόκκινα γιατί τό κόκκινο συμβολίζει ὃτι εἶχε τόν Θεό μέσα της. Δηλώνει τήν συμμετοχή τοῦ ἀνθρωπίνου γένους στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.
Στό κάτω μέρος τῆς εἰκόνας εἶναι ὁ δίκαιος Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος εἶναι σκεπτικός γιατί δέν μπορεῖ νά καταλάβει πώς ἒγινε αὐτό τό θαῦμα. Μπροστά του ἒνας ἂσχημος γέρος ἂνθρωπος πού συμβολίζει τόν Πειρασμό ὁ ὁποῖος προσπαθεῖ νά σπείρει ἀμφιβολίες στήν ψυχή τοῦ Ἰωσήφ σχετικά μέ τήν καθαρότητα τῆς Παναγίας, νά σπείρει ἀπιστία στό μέγα Μυστήριο τῆς Σαρκώσεως τοῦ Λόγου, πού συντελέσθηκε ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Παρθένου Μαρίας. Σχεδόν πάντα ὁ Ἰωσήφ βρίσκεται χωριστά ἀπό τήν Παναγία καί τό Θεῖο Βρέφος γιατί δέν εἶναι ὁ πατέρας τοῦ Βρέφους, ἀλλά ἀπλά ὁ προστάτης Του κατά τό θεῖο θέλημα .
Στό ἐπάνω μέρος τῆς εἰκόνας, εἰκονίζεται ὁ χορός τῶν Ἀγγέλων. Οἱ Ἂγγελοι δέν σκεπάζουν τό πρόσωπο τους μπροστά στό Θεό, ἀλλά ἒκπληκτοι καί μέ ἀνέκφραστη χαρά κοιτοῦν τό Νήπιον. Ἀκοῦμε στούς Χαιρετισμούς! <<Πᾶσας φύσις Ἀγγέλων κατεπλάγη τό Μέγα τῆς Σῆς ἐνανθρωπήσεως ἒργον>>. Οἱ Ἂγγελοι ἀνέρχονται στόν οὐρανό καί κατεβαίνουν στή γῆ καί ψάλλουν τόν ὓμνο <<Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία>> (Λουκ. 2,14). Ἓνας ἄγγελος ξεχωρίζει στά δεξιά καί πηγαίνει νά ἀναγγείλει τό χαρμόσυνο γεγονός στούς ποιμένες.
Οἱ ποιμένες, ἁπλοϊκοί ἄνθρωποι, συμβολίζουν τούς ἁπλοϊκούς, πτωχούς καί ἀγραμμάτους ἀνθρώπους. Κοντά σ΄ αὐτούς καί οἱ σοφοί Μάγοι μέ τά Δῶρα τους, πού συμβολίζουν τούς ἐπιστήμονες, τούς μορφωμένους ἀνθρώπους. Καί αὐτοί ταπεινώνονται μπροστά στόν νεογέννητο Χριστό. Εἶναι χαρακτηριστικό ὃτι οἱ Μάγοι δέν ἒχουν τήν ἴδια ἡλικία οὒτε εἶναι ἀπό τήν ἴδια φυλή, ἀπόδειξη ὃτι ὁ Χριστός καλεῖ ὃλους τούς ἀνθρώπους κοντά του, κάθε ἡλικία καί κάθε φυλή.
Ὁδηγό τους οἱ Μάγοι ἒχουν τό ἀστέρι, τό ὁποῖο συνήθως ἒχει τρεῖς ἀκτῖνες πού καταλήγουν στό θεῖο Βρέφος, δηλώνει τῆς συμμετοχῆς καί τῶν τριῶν προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τήν σωτηρία καί ἑπάνοδο τοῦ ἀνθρώπου στό χαμένο Παράδεισο μέ τήν πτώση τοῦ Ἁδάμ καί τῆς Εὒας. Γι΄ αὐτό καί ὁ Χριστός εἶναι ὁ <<νέος Ἁδάμ>> καί ἡ Παναγία ἡ << νέα Εὒα>>.
Συχνά, ακόμη, κάτω κάτω εικονίζεται εικονίζεται και το πρώτο λουτ ρό του Νηπίου γεγονός που δείχνει ο Ιησούς εκτός από Θεός ήταν και άνθρωπος τέλειος. Ο Χριστός είναι ο Θεάνθρωπος
Ἡ ἲδια λοιπόν ἡ εἰκόνα μας ἀφηγεῖται τό ἱδιαίτερο γεγονός τῆς Γέννησης τοῦ Χριστοῦ. Αὐτή ἡ εἰκόνα, εἰδικά, μαρτυρεῖ τήν ἐγγύτητα Θεοῦ πρός τόν ἂνθρωπο. Ἐπιβεβαιώνει τό βασικότατο γεγονός, πῶς ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἂνθρωπος γιά νά μᾶς λυτρώσει ἀπό τήν ἀμαρτία, τό κακό. Γιά νά θεωθούμε ἐμεῖς, τά πλάσματά Του.
Ἂς προσκυνοῦμε, λοιπόν, μέ εὐλάβεια καί πιστή τήν εἰκόνα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ μας καί ἂς προσευχώμεθα νά γεννηθεῖ ὁ Χριστός μέσα μας, στή φάτνη τῆς ψυχῆς μας .