Τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μάνης κ. Χρυσοστόμου Γ'
Ὁ διάκονος εἶναι ὁ πρῶτος βαθμός τῆς ἱερωσύνης. Ἀποτελεῖ τό στολίδι τῆς λατρείας τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι ἡ ἐφαρμογή τοῦ βιβλικοῦ λόγου «Ἐγώ δέ ἐν μέσῳ ὑμῶν εἰμι ὡς ὁ διακονῶν» (Λουκ. 22,27). Εἶναι μιμητής τῶν ἀγγέλων καί ἔχει ὡς πρότυπο τόν Πρωτομάρτυρα Ἀρχιδιάκονο Στέφανο. Εἶναι ἐκεῖνος πού διακονεῖ κατά τήν τέλεση τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων καί μεριμνᾶ γιά τήν ὅλη τάξη στό χῶρο τοῦ Ναοῦ κατά τήν λατρεία. Οἱ ἱεροί κανόνες μάλιστα διακελεύουν ὅτι ὁ χειροτονούμενος ὡς διάκονος πρέπει νά ἔχει τήν ἡλικία τῶν εἴκοσι πέντε ἐτῶν, (Κανών ιδ' τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου), οὕτως ὥστε νά ἔχει καί τήν ἡλικιακή ὡρίμανση.
Ἀφοῦ γίνει προηγουμένως ἡ χειροθεσία του εἰς ὑποδιάκονον ἐπακολουθεῖ κατά τήν διάρκεια τῆς Θ. Λειτουργίας ἡ χειροτονία τοῦ διακόνου μετά τήν ἐκφώνησιν: «Καί ἔσται τά ἐλέη τοῦ μεγάλου Θεοῦ…», ὅπου προσφέρεται ὑπό δύο διακόνων καί γονατίζει μέ τό ἕνα γόνατο ἐνώπιον τῆς Ἁγίας Τραπέζης γιά τήν χειροτονία ὑπό τοῦ Ἐπισκόπου, γιατί δέν ἔχει ἀκόμη τήν πλήρη ἱερωσύνη καθ’ ὅτι ὀλιγώτερον βάρος σηκώνει ὁ διάκονος ἀπό ἐκεῖνο τοῦ ἱερέως, ὁ ὁποῖος γονατίζει καί μέ τά δύο γόνατα κατά τήν χειροτονία του. Ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Συμεών Θεσ/κης, ὁ διάκονος «Kλίνει τό ἕνα γόνυ δεικνύων τήν ὑποταγήν ὁμοῦ καί τήν ἀφιέρωσίν του, (διότι προσφέρεται), καί κλίνει τό ἕν γόνυ, καθότι ἕν μόνον χάρισμα τῆς ἱερᾶς λειτουργίας λαμβάνει, καθώς λέγει ὁ Διονύσιος, τό ἐξυπηρετεῖν καί προσκαλεῖσθαι καί κατηχεῖν καί προσφέρειν μόνον καί παραγγέλλει καί προσφωνεῖ νά προσέλθουν˙ δέν δύναται ὅμως νά δώσῃ καί τελειότητα.» Ἔπειτα ὁ διάκονος δέν εὐλογεῖ: Μόνον λέγει: «Εὐλόγησον Δέσποτα», «Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν» ὡς παρακίνηση. Ὁ ἴδιος ὅμως δέν εὔχεται, δέν διαβάζει εὐχή. Εἶναι, ὡς διακονῶν καί ὄχι «τελεστικός», δηλ. ἐπιτελῶν τά ἱερά Μυστήρια.
Τά ἄμφια τοῦ διακόνου εἶναι τό στιχάριον, τό ὡράριον καί τά ἐπιμάνικα. Τό στιχάριον συμβολίζει τό καθαρόν καί ἀμόλυντον τοῦ διακονικοῦ τάγματος, τά δέ λόγια τά ὁποῖα λέγει ὅταν τό φορεῖ εἶναι: «Ἀγαλλιάσεται ἡ ψυχή μου ἐπί τῷ Κυρίῳ ἐνέδυσε γάρ με ἱμάτιον σωτηρίου». Τό ὀράριον ἤ ὡράριον τό ὁποῖο φορεῖ ὁ διάκονος ἐπί τῶν ὤμων εἰκονίζει τάς πτέρυγας τῶν Ἀγγέλων ἐπειδή διακονεῖ καί ἔχει τάξη ἀγγελική. Περιζώννυται δέ τό ὀράριον ὅταν πρόκειται νά κοινωνήσει τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων εἰς ἔνδειξιν συστολῆς καί ἱεροῦ δέους. Τέλος φορεῖ τά ἐπιμάνικα. Ὀνομάζονται ἔτσι γιατί φοριοῦνται πάνω ἀπό τά μανίκια τοῦ στιχαρίου καί τά περισφίγγουν γιά νά μή ἐμποδίζουν τά χέρια του στή θεία ὑπουργία. Σημαίνουν τήν προφυλακή πού πρέπει νά ἔχει ὁ διάκονος ὡς καί τήν δύναμη τῆς διακονίας νά διακονεῖ τά ἱερά Μυστήρια. Τά ἁρμόδια ψαλτικά εἶναι: «Ἡ δεξιά σου Κύριε δεδόξασται κλπ» καί «Αἱ χείρες σου ἐποίησάν με κλπ». Εἰκονίζουν τέλος τά δεσμά τῶν χειρῶν τοῦ Χριστοῦ μέ τά ὁποῖα δεδεμένος ὁδηγήθηκε στόν Πιλᾶτο.
Ὅσον ἀφορᾶ τήν διακονία καί τήν τάξη τοῦ διακόνου κατά τήν Θεία Λειτουργία λέγομεν τά παρακάτω.
Πρῶτον, ὁ διάκονος ὀφείλει ἀπό τό σπίτι τήν προηγούμενη ἡμέρα τῆς Θ. Λειτουργίας νά ἔχει κάμνει τήν προετοιμασία του ἀφενός μέν τήν προσωπική, ἀφετέρου τήν τοῦ Ἱ. Ναοῦ. Στό σπίτι ἀπαραιτήτως διαβάζει τήν περικοπή τοῦ Ἱ. Εὐαγγελίου. Τήν ἀναγιγνώσκει στό ἀρχαῖον κείμενο, ἔπειτα διαβάζει τήν ἑρμηνεία καί ξανά πάλιν δύο καί τρεῖς φορές ἀναγιγνώσκει ἐκφώνως καί ἐμμελῶς τήν περικοπήν πρός ἐμπέδωσιν. Τό πρωΐ ἄν εἶναι ἐπιφορτισμένος μέ διακονία πρός τόν Ἀρχιερέα ἔχει ἄλλα εἰδικά καθήκοντα, ἄλλως μεταβαίνει στό Ναό καί μετά τόν «Καιρόν» πού ἔχει λάβει μέ τόν ἱερέα, ἐνδύεται τά ἄμφιά του. Ἐπιμελεῖται βεβαίως τῆς Ἁγίας Τραπέζης. Τό πρῶτον πού ἐκφωνεῖ στόν Ὄρθρον βλέπων πρός τόν λαόν ἐκ τῆς Ὡραίας Πύλης εἶναι τό «Τήν Θεοτόκον καί μητέρα τοῦ φωτός ἐν ὕμνοις τιμῶντες μεγαλύνωμεν» καί ἄρχεται τῆς θυμιάσεως ἀφοῦ εὐλογήσει τό θυμίαμα ὁ ἱερεύς. Ἐδῶ προσοχή γιατί μερικοί διάκονοι κάμνουν τό λάθος νά ἐκφωνοῦν «καί μητέραν» παρασυρόμενοι ἀπό τό «Θεοτόκον». Πρόκειται γιά αἰτιατική κλίση «τήν μητέρα», χωρίς «ν». Ἔπειτα λαμβάνει μέρος ὡς βοηθός στήν Ἀκολουθία τῆς Προσκομιδῆς κατά τά διατεταγμένα.
Στή Δοξολογία λέγει τά τῆς Ἀπολύσεως τοῦ Ὄρθρου καί περί τό τέλος αὐτῆς γονατίζει ἐνώπιον τῆς Ἁγ. Τραπέζης καί λαμβάνει εὐχή ἀπό τόν ἱερέα ἀσπάζεται τήν δεξιάν του καί ἐξέρχεται διά τῆς βορείας πύλης τοῦ Ἱ. Βήματος καί ἔρχεται εἰς τό μέσον, ἔναντι τῆς Ὡραίας Πύλης καί μέ τό τέλος τοῦ Ἀπολυτικίου, ἐκφωνεῖ τό «Εὐλόγησον Δέσποτα». Ἐδῶ πρέπει νά προσέχει οὕτως ὥστε ἀμέσως νά πεῖ «Εὐλόγησον Δέσποτα» γιατί ἐνίοτε ὁ λειτουργός λησμονεῖ ὅτι θά προηγηθεῖ ὁ διάκονος. Κατόπιν ἄρχεται τῶν «Εἰρηνικῶν». Μετά τήν ἐκφώνηση «Ὅτι πρέπει σοι...» ἀπέρχεται καί ἵσταται ἐνώπιον τῆς εἰκόνος τῆς Θεοτόκου βλέπων πρός τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Μετά τήν συμπλήρωσιν τοῦ ἀντιφώνου ἔρχεται πάλιν ἐνώπιον τῆς Ὡραίας Πύλης καί λέγει τήν μικρά συναπτή. Ψαλλομένου δέ τοῦ Β' ἀντιφώνου ἀπέρχεται καί ἵσταται ἐνώπιον τῆς εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ βλέπων πρός τήν εἰκόνα τώρα τῆς Θεοτόκου. Πληρωθέντος τοῦ ἀντιφώνου ἐπανέρχεται καί λέγει πάλιν τήν μικρά συναπτή. Εἰσερχομένου στό Ἱ. Βῆμα λαμβάνει τό Εὐαγγέλιο ἀπό τόν ἱερέα περιέρχεται κύκλῳ τήν Ἁγία Τράπεζα καί ἐξερχόμενος τῆς βορείας πύλης καί διασχίσαντος μετά τοῦ ἱερέως, ὁ ὁποῖος ἕπεται, τό βόρειο κλίτος τοῦ ναοῦ ἔρχεται στό κέντρο ἐνώπιον τῆς Ὡραίας Πύλης καί ἀφοῦ πεῖ χαμηλοφώνως τό «Εὐλόγησον Δέσποτα, τήν ἁγίαν Eἴσοδον», προσφέρει τό Ἱ. Εὐαγγέλιο στόν ἱερέα ὁ ὁποῖος καί τό ἀσπάζεται καί ὁ διάκονος τήν χεῖρα τοῦ ἱερέως καί ἐκφωνεῖ «Σοφία ὀρθοί» χωρίς νά εὐλογεῖ μέ τό Εὐαγγέλιον, μόνον τό ὑψώνει. Εἰσέρχεται κατόπιν στό Ἱ. Βῆμα καί ἀποθέτει τό Ἱ. Εὐαγγέλιο στήν Ἁγία Τράπεζα. Κατά τόν Τρισάγιον Ὕμνον ἐκφωνεῖ τό «Δύναμις» μετά τό «Δόξα... καί νῦν» καί πρός τόν ἱερέα «Κέλευσον, δέσποτα». Ἀκολουθεῖ ὁ Ἀπόστολος καί κατά τήν ὥρα αὐτοῦ ὁ διάκονος ἀφοῦ γονατίσει μπροστά στήν Ἁγία Τράπεζα λέγει τό «Εὐλόγησον δέσποτα, τόν εὐαγγελιστήν τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ἀποστόλου καί εὐαγγελιστοῦ». Ἀναφέρει δέ τό ὄνομά του. Γι' αὐτό ὀφείλει νά γνωρίζει τό ὄνομα. Ἀφοῦ λάβει ἀπό τόν ἱερέα τό Ἱ. Εὐαγγέλιο λέγει: «Ἀμήν, ἀμήν ἀμήν. Γένοιτό μοι κατά τό ρῆμα σου» και ἀσπαστεῖ τήν χεῖρα τοῦ ἱερέως ἀπέρχεται στόν ἄμβωνα καί ἄν δέν ὑπάρχει στόν Ἱ. Ναό, πηγαίνει στό Δεσποτικό θρόνο. Στή συνέχεια, ἀναγιγνώσκει τήν Εὐαγγελική περικοπή ὀλίγον ἐμμμελῶς καί προπαντός μέ καθαρή φωνή, ὀρθοφωνία καί χωρίς νά βιάζεται. Μόλις τελειώσει τήν ἀνάγνωση ἀσπάζεται τήν σελίδα ἀπ' ὅπου ἀνέγνωσε τήν εὐαγγελική περικοπή, στρέφεται πρός τόν ἱερέα γιά τήν εὐλογία ποιῶν σχῆμα καί κλείνει ἀθορύβως τό Εὐαγγέλιο, προσέχοντας καί τήν κορδέλα νά μήν τσαλακωθεῖ. Τό φέρει δέ στή συνέχεια στόν ἱερέα, ὁ ὁποῖος ἵσταται στήν Ὡραία Πύλη κατά τρόπον δέ ὥστε ἡ εἰκών τῆς Ἀναστάσεως ἄν εἶναι ἡμέρα Κυριακή νά εἶναι ἐστραμμένη πρός τόν λαόν. Ἐδῶ πρέπει νά προσέχει μήπως δοθεῖ ἐντολή νά λεχθοῦν τά Κατηχούμενα (τίς δεήσεις) τά ὁποῖα καί λέγει. Μετά τό τέλος τῆς Εὐχῆς τοῦ Χερουβικοῦ ὕμνου λέγει τό: «Ὡς τόν βασιλέα τῶν ὅλων ὑποδεξόμενοι...», ὅταν ὁ ἱερεύς τρίς θά πεῖ τό: «Οἱ τά Χερουβίμ μυστικῶς εἰκονίζοντες». Προσοχή εἶναι «ὑποδεξόμενοι»μέλλων χρόνος καί ὄχι ὅπως γίνεται τό λάθος «ὑποδεξάμενοι». Ἀργότερα πηγαίνει στή Πρόθεση νά θέσει ἐπί τῶν ὤμων του τόν Ἀέρα καί νά λάβει τό Ἅγιον Δισκάριον λέγει τό: «Ἔπαρον Δέσποτα». Μετά τήν Μεγάλη Εἴσοδο στήν Ὡραία Πύλη ὅταν ὁ ἱερεύς θά μνημονεύει, ὁ διάκονος ἵσταται ὄπισθεν αὐτοῦ καί εἰσερχόμενος δίδει στόν ἱερέα νά ἐναποθέσει τό Ἅγιον Δισκάριον ἐπί τῆς Ἁγίας Τραπέζης, ὁ δέ ἱερεύς λαμβάνει ἐκ τῶν ὤμων του τόν Ἀέρα, καλύπτει τά Ἅγια Δῶρα, ἐνῶ ὁ διάκονος λέγει: «Ἀγάθυνον Δέσποτα». Στή συνέχεια, ἀφοῦ γονατιστός λάβει εὐχή ἀπό τόν ἱερέα ἐξέρχεται ἀπό τήν Ὡραία Πύλη γιά τά Πληρωτικά. Ὅταν ἐκφωνεῖ τό «Χριστιανά τά τέλη τῆς ζωῆς ἡμῶν», εὐλαβής συνήθεια εἶναι νά κάμνει τόν σταυρόν του. Τό ἴδιο πάντοτε καί ὅταν λέγει: «Τῆς Παναγίας ἀχράντου…». Στό «Ἀγαπήσωμεν ἀλλήλους», ὁ διάκονος ἐκ τῆς θέσεώς του ἀσπάζεται τόν ἐπί τοῦ ὀραρίου σταυρόν καί στρεφόμενος καθοδηγεῖ τούς πιστούς, ἄν δέν τό κάνει ὁ ψάλτης, νά ἀπαγγείλουν ὅλοι μαζί «Τό Πιστεύω». Ὅταν ἐκφωνεῖ ὁ ἱερεύς «Τόν ἐπινίκιον ὕμνον» τότε μετά μεγάλης προσοχῆς γιά νά μή γίνει ἀταξία μέ τά μανίκια τοῦ στιχαρίου αἴρει τόν ἀστερίσκον καί τοῦ Ἁγίου Δισκαρίου καί ἀφοῦ κάνει τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ ἐπ' αὐτό, χωρίς νά τόν κτυπᾶ δυνατά, ἀλλά ἁπλῶς ἀκουμπᾶ, τόν δίδει νά ἀσπαστεῖ ὁ ἱερεύς καί στή συνέχεια ὁ ἴδιος θά τόν ἀποθέσει ἐπάνω τῶν καλυμμάτων. Ὅταν λέγει ὁ ἱερεύς τό: «Λάβετε φάγετε» καί τό: «Πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες», ὁ διάκονος δείχνει μέ τό ὀράριον τόν Ἀμνόν καί τό Ἅγ. Ποτήριον ἀντίστοιχα. Λέγει ἐπίσης καθαρά καί μετά ἱεροῦ δέους τό: «Εὐλόγησον, δέσποτα τόν ἅγιον ἄρτον» καί ἐπιλέγει τό «Ἀμήν» μαζί μέ τόν ἱερέα. Τό ἴδιο μέ τό Ἅγιον Ποτήριον καί μέ ἀμφότερα τά Ἅγια. Μετά τό «Ἐξαιρέτως» λαμβάνει ἀπό τόν ἱερέα τό θυμιατόν ὁ ὁποῖος θυμιᾶ πρῶτα τόν ἱερέα καί ἔρχεται ὄπισθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης καί μνημονεύει «ὧν βούλεται» πρῶτον κεκοιμημένων καί ἔπειτα ζώντων. Ὅταν ἀπαγγέλλεται ἡ Κυριακή Προσευχή, δηλ. τό «Πάτερ ἡμῶν» πάλι καθοδηγεῖ τόν λαόν νά τό λέγουν ὅλοι μαζί ἤ ἔχει φροντίσει νά τό λέγει ὁμάς παιδιῶν. Προηγουμένως ἔχει «ζωσθεῖ» σταυροειδῶς τό ὀράριον σέ ἔνδειξη κατανύξεως καί πρό τῆς Θ. Κοινωνίας. Προσέχει ὅταν διαβάζει τήν τελευταία εὐχή ὁ ἱερεύς «Πρόσχες Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ...» μέ τό πού τελειώνει τήν εὐχή νά πεῖ τό «Πρόσχωμεν». Εἰσερχόμενος λαμβάνει τό ζέον, τό φέρει στόν ἱερέα νά τό εὐλογήσει καί ἐγχέει τό ζέον στό Ἅγιο Ποτήριο μετά πολλῆς προσοχῆς. Στή συνέχεια, ὁ διάκονος λέγει τά τῆς ἀκολουθίας τῆς θείας Μεταλήψεως. Ἡ τελευταία εὐχή «Δέσποτα φιλάνθρωπε» λέγεται ὑπό τοῦ ἱερέως. Στή συνέχεια ἔρχεται ἡ στιγμή τῆς Θείας Μεταλήψεως ὁπότε μετά μετά ἱεροῦ δέους, χωρίς περιττές συζητήσεις προσέρχεται καί μεταλαμβάνει ἀπό τόν ἱερέα. Ἀκολούθως ἐμβάλλει στό Ἅγιο Ποτήριο τίς μερίδες τοῦ Ἁγίου Ἄρτου καί τίς λοιπές καί μεριμνᾶ νά ὑπάρχει μάκτρον καί λαβίδα καί ἀποσπογγίζει καλῶς μέ τήν μοῦσα τό Ἅγιο Δισκάριο καί τό ἀντιμήνσιον ὥστε οὐδέ ἐλάχιστος μαργαρίτης νά μή μείνει. Ἄν στή συνέχεια κοινωνήσει τούς πιστούς ὁ ἱερεύς τότε ὁ διάκονος βοηθᾶ τόν ἱερέα στή Θ. Μετάληψη κρατῶντας τό μάκτρον. Προσέχει πολύ ὅταν προσέρχονται ἡλικιωμένοι καί νήπια. Πρίν ἀπό τό «Εὐλογία Κυρίου καί ἔλεος» ἐξέρχεται μετά τοῦ ἱερέως στό Σωλέα κρατῶντας τόν σταυρόν εὐλογίας τόν ὁποῖον καί ἐπιδίδει στόν ἱερέα γιά νά εὐλογήσει. Ἐνῶ ὁ ἱερεύς διανέμει τό ἀντίδωρο ὁ διάκονος χωρίς νά ξεντυθεῖ καταλύει στήν Πρόθεση τό Ἅγιον Ποτήριον, τό πλένει καλῶς καί μέ ζεστό νερό, τό σφογγίζει καί τακτοποιεῖ ὅλα τῆς Ἁγίας Πρόθεσης νά εἶναι στή θέση τους. Καί αὐτά μέν γιά τήν θέση καί ὑπηρεσία τοῦ διακόνου κατά τήν τέλεσιν τῆς Θείας Λειτουργίας πού εἶναι τό κυριότερο. Ἄν ἔχουμε δέ Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία, τότε αὐξάνονται τά καθήκοντα τοῦ διακόνου καί ὑπάρχει ἄλλη τάξη.
Στήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας ἔχουμε πολλούς ἁγίους οἱ ὁποῖοι ἦσαν διάκονοι. Ἀξίζει νά ἀναφέρουμε μερικούς: Πρῶτος ὁ Ἀρχιδιάκονος καί Πρωτομάρτυς Στέφανος, τοῦ ὁποίου πρέπει ὁ κάθε διάκονος νά διαβάσει τήν προσευχή του πρό τοῦ μαρτυρίου. Βρίσκεται στίς «Πράξεις τῶν Ἀποστόλων» στό κεφάλαιο ζ' καί στούς στίχους 56 καί 59-60. Μαζί μέ τόν ἅγιο Στέφανο μνημονεύουμε καί τούς λοιπούς διακόνους τῆς πρώτης Ἐκκλησίας ἤτοι τούς: «Φίλιππον καί Πρόχορον καί Νικάνορα καί Τίμωνα καί Παρμενᾶν καί Νικόλαον». (Πράξ. στ' 5). Νά ἀναφέρουμε ἀκόμη τούς διακόνους Εὔπλο ἀπό τήν Σικελία (3ος αἰ.), τόν Ἀμμούν ἀπό τήν Ανδριανούπολη (4ος αἰ.) , τόν Κύριλλον ἀπό τήν Κύπρο (4ος αἰ.), τόν Δημήτριο (ἑορτάζει 23 Ἰουνίου) κἄ.
Πολύ συγκινητικό εἶναι τό γεγονός ὅτι πολλοί διάκονοι καί στά νεότερα χρόνια ἔδωσαν τό αἷμα τους γιά τό Χριστό εἴτε μόνοι τους εἴτε δίπλα στόν Ἐπίσκοπό τους μαζί. Δέν ξεχνῶ μία φωτογραφία πού ὑπάρχει σέ αἴθουσα τῆς Ἱ. Μονῆς Ἁγίων Ἀναργύρων Ἑρμιόνης ἑνός διακόνου τόν ὁποῖον σκότωσαν στή Κατοχή.
Τόν διάκονον οὐδείς πρέπει νά ὑποτιμᾶ ἤ περιφρονεῖ. Εἶναι τό μέλλον τῆς ζωῆς τῆς ἐνορίας καί συμπάσης τῆς Ἐκκλησίας. Χρειάζεται ἀπό ὅλους μας νά ἐπιδεικνύουμε πρός κάθε διάκονο ἀγάπη, εὐγένεια, συμπαράσταση, πνευματική ἐνίσχυση, ὥστε νά στερεώνεται στήν ὀρθόδοξη πίστη καί νά ἐπιτελεῖ ὡς καλός καί εὐλαβής διάκονος τοῦ Χριστοῦ θεαρέστως καί «κατά τάξιν» τά καθήκοντά του. Ὁ δέ Ἀπ. Παῦλος θά συμβουλέψει: «Διακόνους ὡσαύτως σεμνούς, μή διλόγους, μή οἴνῳ πολλῷ προσέχοντες, μή αἰσχροκερδεῖς, ἔχοντες τό μυστήριον τῆς πίστεως ἐν καθαρᾷ συνειδήσει καί οὗτοι δέ δοκιμαζέσθωσαν πρῶτον, εἶτα διακονείτωσαν ἀνέγκλητοι ὄντες». (Α' Τιμοθ. γ', 8-10).