Τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μάνης κ. Χρυσοστόμου Γ'
Ἱερόπαιδες, ὀνομάζουμε τά παιδιά ἐκεῖνα πού ἔρχονται οἰκειοθελῶς στό Ἱερό Βῆμα καί βοηθοῦν τόν λειτουργό ἱερέα στό λειτουργικό του ἔργο. Εἶναι τά παιδιά τοῦ ἱεροῦ, ἤ ὅπως ἀποκαλοῦνται «τά παπαδάκια». Τά παιδιά αὐτά ἔρχονται ἀπό θεῖο ζῆλο καί ἐνθουσιασμό πού δείχνουν γιά τήν Ἐκκλησία καί γιά τήν ὡραιότητα τοῦ τελετουργικοῦ της πού τά ἐντυπωσιάζει. Στό βάθος τῆς ἁγνῆς ψυχῆς τους ἔρχονται ἀπό ἀγάπη πρός τόν Χριστό.
Βέβαια μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου μπορεῖ νά χαθεῖ αὐτός ὁ πρῶτος ἐνθουσιασμός καί μερικές φορές μεταβάλλεται ἀκόμη καί σέ ἀσέβεια. Πάντως στά παιδιά στό βάθος τῆς ψυχῆς τους μένει κάτι τό ἱερό καί εὐσεβές. Ἔλεγε ὁ Ντοστογιέφσκυ, ὅτι ὅταν βρέθηκε στήν ἐξορία, ἐκεῖνο πού τόν συνέκρατησε στή δοκιμασία του αὐτή ἦταν ἡ θύμηση τῶν Θ. Λειτουργιῶν ὅπου βοηθοῦσε ὡς ἱερόπαις. Γι' αὐτό καί πρέπει ὁ ἱερεύς νά εἶναι πάρα πολύ προσεκτικός, νά μή σκανδαλίζει τά παιδιά καί νά μή τά κάνει νά χάσουν τόν σεβασμό τους πρός τούς κληρικούς καί τήν εὐλάβειά τους στό ναό. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος πού δέχθηκε καί εὐλόγησε τά παιδιά εἶπε καί τόν φοβερόν λόγον: «Ἐάν μή στραφῆτε καί γένησθε ὡς τά παιδία, οὐ μή εἰσέλθητε εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν... ὅς δ' ἄν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, συμφέρει αὐτῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνικὸς εἰς τόν τράχηλον αὐτοῦ καί καταποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει τῆς θαλάσσης» (Ματθ. ιη',3-5).
Βέβαια, ὅταν ἔρχονται στό Ἱ. Βῆμα πολλά παιδιά, αὐτό εἶναι μία ξεχωριστή εὐλογία γιά τόν ναό καί τήν ἐνορία. Χρειάζεται ὅμως νά τά διδάξουμε πώς νά συμπεριφέρονται μέσα στό Ναό καί εἰδικότερα στό Ἱ. Βῆμα. Ὀφείλει ὁ ἱερεύς νά μάθει στά παιδιά, τί εἶναι τό Ἱερό Βῆμα, εἰδικά ἡ Ἁγία Τράπεζα καί πώς πρέπει νά συμπεριφέρονται μέ φόβο Θεοῦ καί εὐλάβεια. Ἔπειτα νά τούς μάθει πώς πρέπει νά ἀνάβουν τό θυμιατό, πότε πρέπει νά τό ἔχουν ἕτοιμο καί πώς αὐτό δίδεται στόν ἱερέα. Ἀκόμη, πώς γίνεται ἡ Εἴσοδος, πώς κόβεται τό Ἀντίδωρο, πώς νά δίδουν τό Ζέον. Ἕνα ἄλλο σημεῖο εἶναι, πώς θά εἰσέρχονται στό Ἱ. Βῆμα. Δηλαδή νά διδάξει ὁ ἱερέας ὅτι πρέπει νά σταυροκοπιοῦνται καί ἀφοῦ εἰσέλθουν νά ἔρχονται καί νά ἀσπάζονται τό χέρι τοῦ ἱερέως γιά νά λάβουν εὐλογία. Νά διδαχθοῦν ἐπίσης νά μή περιφέρονται ἄσκοπα στό Ἱ. Βῆμα, νά μή διέρχονται ὄπισθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης τρέχοντας ἀλλά πάντοτε ἀργά, κάνοντας τόν Σταυρό τους. Νά μή μιλοῦν μεταξύ τους καί νά μή παίζουν μέ ἀντικείμενα τοῦ Ἱ. Βήματος (π.χ. μέ τά κεριά). Τό μεγαλύτερο παιδί, πού ἔχει κάποιο περισσότερο χρόνο στή διακονία τοῦ Ἱ. Βήματος, μπορεῖ νά ἀναλάβει τήν διασφάλιση τῆς τάξεως τῶν ἄλλων παιδιῶν χωρίς βέβαια νά δημιουργεῖ περισσότερο πρόβλημα. Ὅταν ὑπάρχουν παιδιά μέσα στό Ἱ. Βῆμα πού γνωρίζουν τά τῆς διακονίας, τότε δέν χρειάζεται ὁ νεωκόρος ἤ ὁ ἐπίτροπος νά ἀσκεῖ καθήκοντα βοηθοῦ τοῦ ἱερέως. Τά παιδιά νά ἔχουν τήν προτεραιότητα.
Προσέτι, οἱ ἱερόπαιδες πρέπει ἀπαραιτήτως νά φοροῦν στιχάρια καί ὁράρια, νά εἶναι ὡραία καί στό μπόϊ τους. Οἱ στολές αὐτές πρέπει νά εἶναι καλοραμένες, σιδερωμένες καί νά διπλώνονται σωστά καί νά φυλάσσωνται στά ντουλάπια. Θέλει πολύ προσοχή τά στιχάρια νά εἶναι κανονικά, οὔτε πολύ κοντά οὔτε πολύ μακρυά καί βέβαια ὄχι τσαλακωμένα καί μέ κεριά πάνω τους. Γι’ αὐτά ὁ ἱερεύς πρέπει νά φροντίζει ἤ ἡ μητέρα τῶν παιδιῶν. Προτοῦ φορέσουν τίς στολές πρέπει, ὅπως εἶναι διπλωμένες, νά τίς φέρνουν στόν ἱερέα καί νά πάρουν εὐλογία φιλῶντας τό χέρι του. Ὅταν ἀρχίζει ἡ Θ. Λειτουργία παρατάσσονται, ἄν εἶναι πολλά παιδιά, ὄπισθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης ὥστε νά παρακολουθοῦν καλύτερα ἀλλά καί γιά νά μήν ἀτακτοῦν. Λίγο πρίν τήν Εἴσοδο νά λαμβάνουν τίς λαμπάδες καί τά ἑξαπτέρυγα καί νά εἶναι ἕτοιμα γιά τήν εἰσόδευση. Στό σημεῖο αὐτό πρέπει νά μάθουμε στά παιδιά πώς νά κρατᾶνε τίς ἀναμμένες λαμπάδες γιά νά μήν ὑπάρξει κάποιο ἀτόπημα. Μετά τήν Μεγ. Εἴσοδο δέν πρέπει νά ἀπεκδύονται τήν στολή τους ἀλλά νά παραμένουν μέχρι τό τέλος τῆς Θ. Λειτουργίας. Καλόν εἶναι νά ἀπαγγέλλουν τό «Πάτερ ἡμῶν», καί νά κοινωνοῦν μέ τήν στολή τους. Ἔπειτα τά προσφερόμενα ἀπό τούς πιστούς πρόσφορα πρέπει νά τά δέχωνται τά παιδιά καί νά τά διδάξει ὁ ἱερέας ποῦ νά τά τοποθετοῦν ὥστε νά μή τά πετοῦν ἐδῶ καί ἐκεῖ. Τό ἴδιο μέ τό μπουκάλι τοῦ οἴνου ἤ τοῦ ἐλαίου. Δέν ἐπιτρέπεται ἐπίσης νά κάθωνται τά παιδιά ὅταν ὁ ἱερεύς παραμένει ὄρθιος. Ὡστόσο κάθε παρατήρηση πρέπει νά γίνεται μέ ἀγάπη, εὐγένεια καί ἐπιείκεια. Ὁ ἱερεύς δέν πρέπει νά μαλώνει τά παιδιά. Ἐπίσης, ὅταν ὁ ἱερέας βλέπει παιδιά ὅτι ἐπιθυμοῦν νά μάθουν τήν ψαλτική τέχνη, καλόν εἶναι νά τά προωθεῖ στό Ἀναλόγιο. Τέλος, ὅταν καταλύει τό Ἅγιο Ποτήριο μπορεῖ νά δίδει τήν Ἀκολουθία μετά τήν Θ. Μετάληψη καί νά τήν διαβάζει ἕνας ἱερόπαις.
Ἄς ἔχουμε ὑπ' ὄψιν ὅτι τά παιδιά τοῦ Ἱεροῦ συμβολίζουν τούς ἀγγέλους, τά Χερουβίμ καί τά Σεραφείμ γιατί διακονοῦν τόν ἱερέα, ὅπως τά «λειτουργικά πνεύματα» διακονοῦν τόν ἴδιο τόν Χριστό. Καί ἡ διακονία αὐτή εἶναι μεγάλη εὐλογία.
Ὁ ἱερέας ὀφείλει πάντοτε νά συνεργάζεται μέ τούς γονεῖς τοῦ παιδιοῦ καί εἶναι αὐτός πού ἔχει ὅλη τήν εὐθύνη γιά τήν ἐπικράτηση τῆς εὐπρέπειας, εὐταξίας καί πνεύματος εὐλάβειας μέσα στόν Ἱ. Ναό. Ἡ παρουσία τῶν παιδιῶν στήν Ἐκκλησία εἶναι χαρά ὅλων μας γιατί εἶναι καί τό μέλλον τῆς ἐνορίας.
Τέλος, θεωρῶ ὅτι εἶναι καλό νά καθιερωθεῖ ὡς προστάτης τῶν ἱεροπαίδων, ὁ ἅγιος Ταρσίζιος ἕνα παιδί πού μαρτύρησε στή Ρώμη τόν 3ο αἰῶνα, ὅταν ὑπερασπίστηκε τά Τίμια Δῶρα πού τοῦ εἶχε δώσει ὁ ἱερέας γιά νά τά μεταφέρει στούς μελλοθανάτους χριστιανούς καί στούς ἀσθενεῖς πού ἦσαν στήν φυλακή πρό τοῦ μαρτυρίου τους στό Κολοσσαῖο. Προτείνεται μάλιστα νά τελεῖται ἡ ἑορτή τοῦ Ἁγίου Ταρσιζίου τήν τελευταία Κυριακή τοῦ Σεπτεμβρίου μέ τήν συμμετοχή φυσικά τῶν παιδιῶν.